Charłupia Mała

Kościół pw. Narodzenia NMP z lat 1907-1916

Pierwsza wzmianka o Charłupii Małej pochodzi z 1339 r., kiedy to została wspomniana w procesie przeciwko Krzyżakom. Ci w 1331 r. spalili ją podobnie jak i inne miejscowości na terenie sieradzkiego. Była wtedy głównym dobrem rodu Świnków. Z tego rodu wywodził się Jakub Świnka, arcybiskup gnieźnieński i wybitny polityk. W pobliżu kościoła, nad Meszną, zachowały się relikty gródka na kopcu z 1 poł. XIV w.
Następnie wieś przeszła w posiadanie Biskupskich, potem Walewskich, Zabłockich i Bemów.

Charłupia Mała była pierwsza wsią w powiecie gdzie wysiedlono chłopów, aby w ich miejsce osadzić Niemców wołyńskich.

Parafia pw. Narodzenia NMP w Charłupii Małej

 

Pierwsza wzmianka potwierdzająca istnienie parafii w Charłupii Małej pochodzi z tego samego źródła co pierwsza wzmianka o miejscowości. Pleban charłupski Walerian był bowiem świadkiem na wspomnianym wyżej procesie przeciwko Krzyżakom. Akta konsystorza gnieźnieńskiego pod 1457 r. wspominają o kościele w Charłupii jako o dawno istniejącym.W tym roku wikariusz z Charłupii Stanisław pozwany został przed sądem konsystorskim o przywłaszenie sobie dziesięcin za dwa lata, które rzekomo należały do archidiakona poznańskiego i kanonika gnieźnieńskiego Mikołaja Głębockiego.

W miejscu (prawdopodobnie pierwotnego) kościoła w pierwszej połowie XVI w. stanął kolejny kościół drewniany, który był konsekrowany przez sufragana poznańskiego Jakuba Dziadaskiego w 1540 r. Ok. 1680 r. kościół ten został zrestaurowany przez ówczesnego proboszcza Walentego Witkowicza. Remont obejmował również wnętrze, które zostało przyozdobione. Stanęła też nowa plebania. Proboszcz Witkowicz utworzył też szpital, który działał do XVIII w.

Po niecałych stu latach kościół podupadł i w 1765 r. sędzia ziemski sieradzki Wojciech Walewski h. Kolumna wystawił nową świątynię, także drewnianą. Na początku XIX w. był już w kiepskim stanie, jednak w 1841 r. został szybko zrestaurowany przez nowego proboszcza Antoniego Towarkiewicza. Złote i srebrne wota oraz naczynia kościelne zostały ofiarowane na potrzeby ojczyzny w 1831 r. przez mieszkańców wsi. Kościół ten nie dotrwał naszych czasów. Obecny, murowany, zbudowano w latach 1907-1916 wg projektu Stefana Szyllera.

Terytorium parafii.

 

Wg Liber Beneficiorum Jana Łaskiego (dot. lat 1511-1523) par. w Charłupii Małej obejmowała wsie:

 

Chartlupya Minor, Dzyerlyno, Zagorzyczky, Byskupicze, Zyroslavicze, Cowale, Basskow, Jacubycze, Pyotrovicze, Ibramovicze, Scharky, Skosczerzyn, Lossynyecz, Wola, Dzwygorzew.

 

[Charłupia Mała, Dzierlin, Zagórzyczki, Biskupice, Żerosławice, Kowale, Baszków, Jakubice, Piotrowice, Abramowice, ?, Kościerzyn, Łosieniec, Wola (Dzierlińska), Dzigorzew]

 

W księgach urodzeń w latach 1839-1841 pojawiają się następujące miejscowości:

 

Kowale, Piotrowice, Jakobice, Łosiniec, Charłupia Mała, Kościerzyn, Dzierlin, Dzigorzew, Biskupice, Wolka, Żerosławice, Zagórki, Baszków, Sucha, Wola Dzierlińska czyli Wolka, Wola Dzierlińska.

 

Jaques i Graeve w Przewodniku po Gubernii Kaliskiej w 1912 r. podali:


Baszków, Biskupice, Brzezina, Charłupia Mała, Dzierlin, Dzigorzew, Jakubice, Kościerzyn, Kowale, Łosieniec, Piotrowice, Wola Dzierlińska, Zagórki, Żerosławice.

Przypuszczalny zasięg par. Charłupia Mała w latach 1839-1841

Lista księży spisujących metryki :

 

1339-xxxx - Walerian

...

ok. 1680 - Walenty Witkowicz

...

1841-xxxx - Antoni Towarkiewicz
1894-1899 - Antoni Konewko

1899-1899 - Stanisław Sobikowski

1899-1901 - Antoni Margoński

1901-1903 - Zygmunt Leon Wierzyński

1903-1916 - Ludgard Radzymiński

1916-1919 - Wacław Gajzler

1919-1924 - Franciszek Jasiński

1924-1952 - Ignacy Pilich

1952-1992 - Władysław Sarnik

1992-2000 - Eugeniusz Stachura

2000-2004 - Leszek Malinowski

2004-2006 - Marian Bronikowski

2006-        - Grzegorz Drzewiecki

Źródła:

 

A. Ruszkowski, Sieradz i okolice, Sieradz 2000

L.V. Jaques, S. Graeve, Przewodnik po Guberni Kaliskiej, Warszawa 1912

Joannis de Lasco, Liber Beneficiorum. Jana Łaskiego, Liber Beneficiorum, wyd. J. Łukowski, t. 1-2, Gniezno 1880-1881

 

Zdjęcia:

http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Char%C5%82upia_Ma%C5%82a_-_ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%282010%29.jpg