Carte de la Pologne [...]

Strona tytułowa atlasu. Źródło: http://maps.mapywig.org
Strona tytułowa atlasu. Źródło: http://maps.mapywig.org

Mapa ta została wydana w Paryżu w 1772 r., jako atlas składający się z 24 kart. Jej skala to ok. 1:690 000. Nad jej wykonaniem pracowało wiele osób. Opracowaniem atlasu zajmował się Giovanni Antonio Rizzi Zannoni (1736-1814), Włoch, astronom, mierniczy i matematyk. Plany kartograficzne wykonywali inżynier, kartograf i kapitan artylerii Franciszek Czaki (?-1772) oraz królewski matematyk Jan Fryderyk Endersch (1705-1769). Inicjatorem wydania tego pierwszego atlasu ziem polskich był Józef Aleksander Jabłonowski (1711-1777), urzędnik królewski, a także historyk i mecenas sztuki.

 

Atlas zawiera, prócz wspomnianych 24 arkuszy ukazujących tereny Rzeczpospolitej, ozdobną kartę tytułową, dedykację Rizzi Zannoniego oraz skorowidz wszystkich kart, wzbogacony o listę polskich prowincji, województw i ziem, powiatów, większych rzek itd.

 

Województwo sieradzkie znajduje się na arkuszu 13 atlasu, zatytułowanym Karta granic Polski y Niemiec zawieraiąca Szląsko Pruskie Woiewodztwa, Kaliskie, Łenczyckie y Sieradzkie; część południową Woiewództwa Poznańskiego y północną Woiewództwa Krakowskiego. Granice województw oznaczono kolorami, natomiast granice powiatów linią kropkowaną. W województwie sieradzkim zaznaczono 6 jego części: powiaty sieradzki, szadkowski, piotrkowski, radomski (radomszczański), ostrzeszowski oraz powiat (ziemię) wieluński. Zauważyć można przeoczenie – granica między powiatami piotrkowskim i sieradzkim nie została zaznaczona. Ponadto wydaje się, że same granice powiatów zostały błędnie naniesione – przykładem może być Szczerców, który znalazł się w obrębie powiatu radomszczańskiego, a w rzeczywistości należał do sieradzkiego, albo Łask – zaliczony do powiatu piotrkowskiego, gdy naprawdę leżał w szadkowskim. Także nazwy miejscowości pozostawiają wiele do życzenia – niektóre z nich są chyba zwyczajnie wymyślone (kto powie jaką miejscowością mogą być Knarsy lub Morowice pod Sieradzem?). Brakuje ważnych osad, takich jak np. Klonowa czy Brąszewice, podczas gdy w tym rejonie zaznaczono karczmę Kurek (na mapie Kurka).

 

Dokładność mapy ogólnie nie jest duża, przedstawione lokalizacje granic i miejscowości nie są zgodne z rzeczywistością.

Karta 13, przedstawiająca m.in. województwo sieradzkie. Źródło: http://maps.mapywig.org
Karta 13, przedstawiająca m.in. województwo sieradzkie. Źródło: http://maps.mapywig.org