Pałac Komisji Województwa Kaliskiego w Kaliszu, obecnie siedziba Starostwa Powiatowego. Źródło: wkaliszu.pl
Pałac Komisji Województwa Kaliskiego w Kaliszu, obecnie siedziba Starostwa Powiatowego. Źródło: wkaliszu.pl

W latach 1815-1837 najwyższym urzędem województwa była Komisja Województwa Kaliskiego. Jej siedziba znajdowała się w Kaliszu przy wytyczonym w 1818 r. placu św. Józefa. Budynek powstał podobno w XVI wieku, a przebudowano go gruntownie w latach 1823-1824. Oficjalnie nazywał się Pałacem Komisji Województwa Kaliskiego. Dokumenty tej jednostki administracyjnej przechowywane są w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie.

Dom komisji obwodu sieradzkiego w sieradzkim Rynku. Źródło: dziedzictwo.lodzkie.pl
Dom komisji obwodu sieradzkiego w sieradzkim Rynku. Źródło: dziedzictwo.lodzkie.pl

Z kolei w Sieradzu powstał dom dla administracji obwodowej - czyli Komisji Obwodu Sieradzkiego. Wzniesiono go w Rynku pod nr 19 i 20, w okolicach 1825-1826 r. W budynku siedzibę miała także kasa obwodu.

Skład administracji nie został do tej pory całościowo opracowany. Na czele obwodu stał komisarz, w latach 1833-1835 był nim Walerian Kleszczyński. W komisji pracował też adiunkt, a stanowisko to piastowali Tadeusz Piotrowski (1818-1820), Wojciech Radoliński (dozorca miast, 1826-1829) i Mikołaj Olędzki (1840). Archiwistą był Mikołaj Mazurowski (1819-1823). Stanowisko sekretarza zajmowali m. in. Wincenty Kaczorowski (1820), Ignacy Kurkiewicz (1823-1829), Karol Mittelstadt, Erazm Bartoszewski (1833-1835). Rachmistrzem był Jan Gotfryd Kranas (1818-1823), a potem Ludwik Kranas (1833-1841). Kanceliści: Karol Kranas (1833), Jan Sobolewski (1838-1841), Marcin Borowicz (1839), Józef Górzyński (1838-1841). Kasa zatrudniała: poborcę, którym był Antoni Łubkowski (1817), potem Ludwik Kossakowski (1845) i kontrolera, którym był Jakub Mazurowski (1816-1821), a potem Jakub Stecki (1825-1830). Oprócz tego obwód sieradzki posiadał do obsadzenia kilka osobnych stanowisk. Budowniczym obwodu był Jan Zille (1825), potem Michał Czemski. Inżynierem obwodu był Wincenty Doney (1836). Lekarzami obwodowymi byli kolejno Ernest Neubarth (1819), Dawid Flamm (1820), Michał Morgenstern (1821-1823). Instytucją obwodową była też szkoła obwodowa, w której profesorami byli m. in. Józef Brzeski (1838-1840), Franciszek Strobach (muzyki, 1840). Inspektorem szkoły był Piotr Romanowski (1839), a stróżem Wojciech Trzebski (1841). Powyższe listy urzędników są oczywiście niepełne, a ich źródłem są dokumenty notarialne, akta metrykalne i w części inwentarz akt personalnych Komisji Województwa, przechowywanych w AGAD.

 

Z kolei instytucjami, które istniały na poziomie powiatów były sąd pokoju i kancelaria pisarza aktowego. W sądzie pokoju powiatu sieradzkiego pracował jako podsędek Piotr Gajewski (1825-1830), jako podpisarz Jakub Bojemski (1830-1832), potem tenże jako pisarz (1836-1843). Roch Nawrocki był woźnym (1830). Adwokatem, czyli obrońcą lub patronem był Jan Goworzewski (1826-1832). Kancelarię notarialną, czyli pisarza aktowego prowadził od 1807 do 1843 r. Antoni Paparona Pstrokoński.