Pań­stwowe w Sieradzu ma bogatą tradycję. Najdaw­niejsze przywileje królewskie, nadania książęce i inne ważne dokumenty świeckie i kościelne przechowywano pierwotnie w ówczesnych kancelariach grodzkich i kapitulnych. W wyniku częstych pożarów większość tych dokumentów uległa zniszczeniu. Od XIV w. najważniejsze dokumenty sieradzkie gromadzono w zamku, wzniesionym przez Kazimierza Wielkiego. Wedle znanego archiwariusza sieradzkiego, Antoniego Paparony Pstrokońskiego, pierwsze księgi wiecowe zaczęto gromadzić na zamku od 1376 r., księgi ziemskie od 1386, a grodzkie od 1397 r. Księgi ziemskie sieradzkie pochodziły z 4. sądów ziemskich ówczesnych powiatów: sie­radzkiego, Szadkowskiego, piotrkowskiego i ra­domszczańskiego. Księgi ziemskie sieradzkie i Szadkowskie były w 1. 1398-1417 wspólne dla obu powiatów, od 1417 do 1768 r. prowadzone były oddzielnie. Księgi ziemskie piotrkowskie przechowywano w archiwum za 1. 1398-1447, natomiast księgi ziemskie radomszczańskie od 1410 do 1454 r. Przechowywano tu również księgi podkomorskie. Archiwum zamkowe mie­ściło się w części parterowej zamku, przy kance­larii sądowej. Obok ksiąg wiecowych, ziemskich i podkomorskich przechowywano w archiwum zamkowym również akta ziemskie i akta zamkowe. Pierwszy inwentarz ksiąg i dokumen­tów znajdujących się w archiwum zamkowym sporządzono w 1568 r. po śmierci ich opiekuna, Stanisława Tarnowskiego i przekazano wraz z aktami jego następcy, Doruchowskiemu. Po pożarze zamku w 1578 r. ocalałe księgi, luźne akta i pergaminy przeniesiono do kościoła parafialnego Wszystkich Świętych przy ul. Kolegiackiej. W 1581 r. dokonano ich powtórnej inwentaryzacji; w jej wyniku „narachowano 152 księgi" i wiele innycg akt. W 1588 r. dwukrotnie przeprowadzano inwentaryzację ksiąg zgroma­dzonych w kościele farnym. Po odbudowie zamku pod koniec XVI w. ponownie wszystkie księgi przeniesiono do archiwum zamkowego. Ponieważ jednak księgi ziemskie sieradzkie i szadkowskie na skutek zawilgocenia uległy częściowemu zniszczeniu, w związku z tym mocą konstytucji sejmowej z 1633 r. mieli je przepisać na własny koszt Maciej Łubieński -biskup kujawski, Stanisław Łubieński - biskup płocki i Jakub Zadzik - biskup chełmiński i kan­clerz koronny, a dozorować miał to podsędek sieradzki Aleksander z Otoka Zaleski. W 1655 r. po najeździe szwedzkim archiwum zamkowe w pośpiechu przewieziono na Jasną Górę. Po wypędzeniu Szwedów i zdobyciu zamku przez Stefana Czarnieckiego w 1657 r. archiwum zamkowe ponownie przewieziono z Jasnej Góry na zamek sieradzki. Ponieważ zamek był poważnie zniszczony, akta ulokowano w dolnej części wieży, w tzw. sklepach. Gdy w 1701 r. miał miejsce kolejny najazd szwedzki na Polskę, znów akta zamkowe wywieziono do Częstocho­wy, skąd po kilku latach ponownie powróciły do Sieradza. Ponieważ jednak zamek popadł w ruinę, kapituła sieradzka złożona z duchow­nych, na zebraniu w dniu 17 IV 1742 r. wyraziła zgodę na przeniesienie akt zamkowych do pomieszczenia pod wieżą kościoła. Akta zgro­madzone w zawilgoconej piwnicy pod wieżą kościoła farnego ulegały niszczeniu na skutek pleśni. Opiekę nad nimi sprawowali rejenci ziemscy: Tomasz Kowalski, Antoni Podlaski, Marcjusz Pstrokoński, Dominik Skórzewski, Wincenty Tyminiecki, Bonawentura Skórzew­ski. W 1788 r. rejent i archiwariusz Marcjusz Pstrokoński przejął z Szadku 55 foliałów ksiąg ziemskich Szadkowskich, które umieszczono w kościele kolegiackim. W 1792 r. lustratorzy królewscy polecili sejmikowi sieradzkiemu roze­brać część murów zamkowych i z pozyskanej cegły wznieść budynek dla archiwum zam­kowego. Uchwała w tej sprawie sejmiku sie­radzkiego nie została jednak zrealizowana. W 1792 r. Sejm Warszawski nakazał przepro­wadzenie kolejnej inwentaryzacji dokumentów archiwalnych sieradzkich. W 1793 r. opiekę nad archiwum zamkowym przejęły zaborcze władze pruskie. Opiekę nad aktami landraci zlecili Janowi Dominikowi, Sewerynowi Skórzewskim, Marcjuszowi i Antoniemu Paparonie Pstrokońskiemu. W okresie Księstwa War­szawskiego oraz Królestwa Polskiego opiekę nad aktami sprawował Antoni Paparona Pstrokoński. W 1851 r. akta sieradzkie przewieziono do Kalisza, a następnie do Warszawy.

 

Jan Milczarek w: Tadeusz Olejnik, Leksykon Miasta Sieradza.